Het aantal gemeten overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen voor gewasbeschermingsmiddelen is tussen 2013 en 2023 afgenomen, maar het tempo van de daling vlakt af. Het einddoel van de nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst is daardoor niet gehaald.
Om ecosystemen te beschermen tegen nadelige effecten van gewasbeschermingsmiddelen moet in de Nederlandse wateren worden voldaan aan de normen voor waterkwaliteit zoals vastgelegd in de Kaderrichtlijn Water. De KRW kent twee normen; een norm voor chronische blootstelling van waterorganismen en een norm voor acute blootstelling. Bij chronische blootstelling gaat het om een jaargemiddelde concentratie van een gewasbeschermingsmiddel, de acute blootstelling wordt getoetst aan de maximum gemeten concentratie in een jaar.
Doelen nota
In de nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst zijn de doelen voor waterkwaliteit uitgewerkt. Het doel is om het aantal gemeten overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen in de periode 2021-2023 met 90 procent te verminderen ten opzichte van de referentieperiode 2011-2013. Uit de metingen blijkt dat het aantal overschrijdingen van de norm voor chronische blootstelling sinds de referentieperiode 2011-2013 met circa 45 procent afgenomen, het aantal metingen waarbij de norm voor acute blootstelling wordt overschreden is tegelijkertijd met circa 60 procent afgenomen. Daarmee is de doelstelling van de nota niet gehaald.
Voor de periode na 2023 zijn doelstellingen vastgelegd in het uitvoeringsprogramma bij de Toekomstvisie gewasbescherming 2030. In dat stuk staat onder andere dat in 2027 de doelen van de KRW moeten zijn gehaald. Daarnaast mogen er in 2030 nagenoeg geen emissies van gewasbeschermingsmiddelen meer plaatsvinden. Omdat de afname van het aantal normoverschrijdingen sinds 2018 stagneert, is een aanzienlijke beleidsinspanning nodig om de doelen van de KRW te halen.
Normoverschrijdingen bij kassen, boomkwekerijen en bollenvelden
De bestrijdingsmiddelenatlas bevat naast de metingen uit het LM-GBM ook andere metingen (kaart overschrijding milieukwaliteitsnorm). Hierdoor is het mogelijk om naast de trend ook inzicht te krijgen in het ruimtelijk patroon. Op meetlocaties bij kassen, boomkwekerijen en bollenvelden worden de meeste normoverschrijdingen aangetroffen. Op alle meetlocaties wordt de norm voor minder dan 10 procent van het totaalaantal stoffen overschreden. Ten opzichte van eerdere jaren is dat een verbetering: in 2020 werd op een aanzienlijk aantal locaties de norm nog voor meer dan 10 procent van het aantal stoffen overschreden. Dit betekent dat een stofgerichte aanpak gericht op de meest vervuilende stoffen perspectief biedt.
Nieuwe beleidsregel
Om structurele overschrijdingen van het toelatingscriterium aan te pakken heeft het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) op 1 november 2024 een nieuwe beleidsregel ingesteld. Volgens deze beleidsregel komen gewasbeschermingsmiddelen op basis van actieve stoffen die het toelatingscriterium structureel overschrijden in aanmerking voor tussentijdse herbeoordeling. Vooralsnog geldt dit niet voor de KRW-normen, omdat hiervoor nog geen juridische grondslag is.
