Natuur in de kunst

Al sinds de prehistorie wordt de mens ge­fascineerd door zijn natuurlijke omgeving; van de rotstekeningen van Lascaux tot de zonne­bloemen van Van Gogh laten kunstenaars zich leiden door de natuur. Recentelijk zien we iets nieuws: niet de kunst, maar de natuur zélf staat centraal in diverse musea. ­De redactie bezocht diverse tentoonstellingen waarin de natuur centraal staat.

Kunst uit de Biesbosch

In het Dordrechts Museum is tot en met 8 januari de tentoonstelling ’Schilders van de Biesbosch’ te bezoeken. Tientallen schilders hebben de Biesbosch allemaal op hun eigen manier vastgelegd. Alle mogelijke stijlen en technieken komen langs en ook alle mogelijke onderwerpen. Woeste luchten, het water, arbeiders, en steeds weer het landschap waarin cultuur en natuur met elkaar verweven zijn.

De tentoonstelling is georganiseerd naar aanleiding van het verschijnen van het boek ’Schilders van de Biesbosch’. Hierin geven Biesboschkenner en -bewoner Wim van Wijk, en Pieter Jorissen, specialist op het gebied van Dordtse kunst, een overzicht van de schilders die in de Biesbosch hebben gewerkt. Een selectie van werken uit het boek is te zien op de tentoonstelling, die is samengesteld door Jorissen en schilder Richard van den Dool.

Onderkruipsels

In het Rijksmuseum in Amsterdam is tot en met 15 januari de tentoonstelling ’Onder­kruipsels’ te zien. In 140 kunstwerken toont het museum hoe onze kijk op de heel kleine beestjes in de afgelopen eeuwen langzaam maar zeker is veranderd. En nodigt ons uit om minder te gruwelen, en meer te verwonderen.

Hoewel de naam van de tentoonstelling iets anders doet vermoeden, brengt het Rijksmuseum met de tentoonstelling een ode aan de heel kleine beestjes. Pas in de laatste paar eeuwen is onze kijk op alles wat krioelt en kronkelt veranderd. Van enge, vieze insecten die symbool staan voor dood en verderf naar prachtige, fascinerende wezens.

De kunst van Guiseppe Penone

In Museum Voorlinden in Wassenaar is tot en met 29 januari een tentoonstelling van de Italiaanse beeldhouwer Guiseppe Penone te zien. Natuur, en de verhouding tussen mens en natuur, is een belangrijk thema in de veelal levensgrote werken van Penone.

Het eerste tentoongestelde werk is ’Ripetere il bosco’ (her­haling van het bos). Op het eerste gezicht lijken het dode, geschilde naaldbomen. Dat zijn het ook, maar het wordt interessant als je ziet dat ze één geheel vormen met de dikke sokkel waarop ze staan. Penone is begonnen met dikke vierkant gezaagde balken en heeft daarin een reis door de tijd gemaakt. Hij heeft het hout laagje voor laagje afgeschraapt en de jaarringen knoesten en takken gevolgd. Zo heeft hij de jongere versies van de bomen teruggevonden die opgeslagen liggen in het hout.

Inspiratie uit een bol

Bloembollen in het algemeen, en tulpen in het bijzonder, hebben kunstenaars ­eeuwenlang geïnspireerd. Botanische tekenaars en landschapsschilders probeerden de veelkleurigheid van bolgewassen vast te leggen op doek of papier. Ook vandaag nog zijn kunstenaars geboeid door bollen, bewijst de tentoonstelling Tulpen NU die tot en met 26 februari te zien is in museum De Zwarte Tulp in Lisse.

De tentoonstelling is een jaarlijks terugkerende traditie waarbij hedendaagse kunstenaars werk tonen geïnspireerd op de tulp en andere bolgewassen. Daarnaast heeft het museum een uitgebreide collectie botanische prenten van tulpen en andere bolgewassen.

Ten minste houdbaar tot

Klimaatverandering, natuurbehoud en milieuvervuiling zijn onderwerpen die steeds meer mensen bezighouden. Maar op veel plekken op de wereld worden de gevolgen van de uitputting van de Aarde al heel lang gevoeld. Hoe lang kunnen mensen nog blijven leven op de planeet? Dat vragen veel kunstenaars zich af.

Tenminste Houdbaar Tot toont tot en met 29 januari in Museum Arnhem de verschillende manieren waarop kunstenaars vanaf de 17de eeuw tot nu de natuur verbeelden. Welke verhalen vertellen de landschappen, stillevens, planten en dieren over de relaties tussen mensen en natuur door de eeuwen heen? Welke verhalen vertellen ze niet… en waarom niet?