De belasting van het oppervlaktewater door stikstofverbindingen is in 2020 met 6% gestegen, meldt het Compendium voor de Leefomgeving (CLO). De belasting door fosforverbindingen steeg met 7% ten opzichte van een jaar eerder. Dit komt vooral doordat de uit- en afspoeling van land- en tuinbouwgronden toenam.
De vergrote uitspoeling hangt samen met de grotere hoeveelheid neerslag die in 2020 viel ten opzichte van het erg droge jaar 2019. Naast de hoeveelheid neerslag speelt ook de wijze waarop water van percelen wordt afgevoerd. Als dit voor een noemenswaardig deel (direct) in het oppervlaktewater belandt, kan dat voor een grotere stikstof- en fosforbelasting zorgen.
Bijna de helft
Voor de deelgroep ‘landbouw’, waaronder het CLO ook de (glas)tuinbouw rekent, wordt een inschatting gemaakt van erfafspoeling en van de mest die onbedoeld bij het uitrijden in sloten terecht komt. Een andere kleine bron is ook de rechtstreekse emissie naar oppervlaktewater vanuit de glastuinbouw.
Kwam in 2019 van de totale belasting uit de landbouw met stikstofverbindingen 2,3% uit deze drie bronnen, in 2020 was dit gestegen tot 4,5%. Het aandeel fosforbelasting uit afspoeling en meemesten is gestegen van 4,5% van het landbouwtotaal in 2019 tot 8,0% in 2020.
Met deze stijging is het absolute totaalgewicht aan fosforverbindingen uit de landbouw in het oppervlaktewater in 2020 gestegen tot boven dat van 1990. Daarmee is krap de helft van de fosforverbindingen die in 2020 in het oppervlaktewater kwamen uit de landbouw afkomstig.
Bufferstroken
Vanaf volgend jaar zal er met het ingaan van het Zevende Actieprogramma Nitraatrichtlijn (7e APN) meer wet- en regelgeving zijn die als doel heeft meemesten en afspoelen tegen te gaan. Hierbij kan gedacht worden aan de verplichte bufferstroken langs waterlopen van minimaal 3 m, en 5 m bij waterlichamen die voor de Kaderrichtlijn Water aangewezen zijn.
Alleen als hiermee meer dan 4% van het perceel bufferzone zou worden, mag hiervan afgeweken worden volgens vastgestelde terugvalopties. Langs waterlopen die als ‘ecologisch gevoelig’ staan aangeschreven, is geen uitzondering van de 5 m brede buffers toegestaan.
Mestregister
Ook moet er per 2024 een bemestingsregister worden bijgehouden, en moet voorafgaand aan elk groeiseizoen een bemestingsplan overlegd kunnen worden. In lijn met het 7e APN moet hier ook de vang- en rustgewasrotatie in beschreven worden, die op zand en lössgronden verplicht wordt. Per 1 januari 2024 worden ‘met nutriënten verontreinigende gebieden’ aangewezen op basis van slechte waterkwaliteit. Hier zal op den duur de gebruiksnorm met 20% worden verlaagd.
