Is de productie van sierteeltgewassen echt zo slecht voor het milieu als dat men in de media doet voorkomen? Een milieufootprint geeft een objectiever beeld. Beter dan bestaande keurmerken, omdat milieufootprints zijn gebaseerd op een milieu-impactberekening en completer zijn. Of milieufootprints daarmee (duurzame) keurmerken gaan vervangen, zal de toekomst moeten gaan uitwijzen.
Aandacht voor duurzaamheid neemt toe, ook bij consument en retail. Om emissiereducties te stimuleren en tegemoet te komen aan de groeiende vraag naar uniform en betrouwbaar inzicht in de milieu-impact van sierteeltproducten, zijn de FloriPEFCR (Floriculture Product Environmental Footprint Category Rules) richtlijnen opgesteld en goedgekeurd door de Europese Commissie.
De FloriPEFCR dient als leidraad om de milieu-impact van snijbloemen en potplanten te meten aan de hand van zestien milieu-indicatoren (zoals klimaatverandering uitgedrukt in CO2equivalenten, watergebruik en toxiciteit). Deze berekening volgt de EU-norm voor de milieuvoetafdruk van producten (PEF), waarmee de sector de milieu-impact van een plant of bloem op een consistente manier kan berekenen, vergelijken en monitoren.
Het is op dit moment nog niet verplicht om te communiceren over de footprint van producten. En ook is het nog niet verplicht om FloriPEFCR te gebruiken als er wordt gecommuniceerd over footprint. FloriPEFCR is momenteel wel de meest geavanceerde levenscyclusanalyse (LCA) die geaccepteerd is in het PEF-kader „Als bedrijven zich dus willen voorbereiden op de toekomst, dan gebruiken zij FloriPEFCR voor het berekenen van de footprint van hun producten”, stelt Jeroen Oudheusden, eindverantwoordelijke Floriculture Sustainability Initiative (FSI).
Diverse tools op de markt
Drie tools die footprintberekeningen uitvoeren, hebben al enige bekendheid in de sierteeltsector. Het verst gevorderd is de Flori Footprint Tool van Greenhouse Sustainability. Hun berekening is altijd uitgegaan van de (voorlopige) versie van de FloriPEFCR. De HortiFootprint Calculator van MPS en LetsGrow.com is tegen de zomer volledig FloriPEFCR normconform. De Rabobank blijft de komende jaren de duurzaamheidsprestaties op gebied van CO2 inzichtelijk maken. Dat doet ze samen met Blonk Sustainability. Bij deze leverancier van levenscyclusanalyses is ook direct aan te kloppen, evenals bij soortgelijke bedrijven als PRé sustainability en Ecochain. Nu er meerdere alternatieven beschikbaar zijn, stopt FSI met haar eenvoudige tool voor leden.
De bedrijven die tools aanbieden en de partijen die audits verzorgen, kunnen nu weer verder met ontwikkelen. Zowel de tools als de ingegeven data moeten beoordeeld worden. Tools zijn nog niet met elkaar vergelijkbaar. Dat geldt pas als ze volledig gebaseerd zijn op de recentste FloriPEFCR.
FSI zal hiervoor een benchmarkprotocol publiceren. Toolbouwers kunnen hun tool onafhankelijk laten testen op juist gebruik van de methode, datavalidatie en data-uitwisseling. Geaccepteerde tools dienen data-uitwisseling mogelijk te maken en doen dat via een standaard berichtenprotocol dat door Floricode is ontwikkeld. Dat scheelt kosten en tijd en stimuleert samenwerking.
FSI vindt het van belang dat partijen niet gaan concurreren op gebruikte methodes, maar op inhoud en kwaliteit van de oplossingen zodat echte reducties zichtbaar worden.
Geen wildgroei
Concurrentie zorgt vaak voor een betere prijsstelling. Concurrentie stimuleert bedrijven tevens om te blijven ontwikkelen in klantvriendelijkheid, benadrukt Sandra Uitenbroek-Van Schie, commercieel manager Greenhouse Sustainability. Zij stelt echter, evenals andere aanbieders, dat een milieufootprint meer dan alleen om geld draait. „Het gaat om betrouwbaarheid, inzicht en gemak om de footprint te bepalen. Het borgen van de kwaliteit is een must. De uitkomst van de footprint mag tenslotte niet ter discussie komen staan”, aldus Arne Bac, sectormanager tuinbouw Rabobank.
Niemand kan in een glazen bol kijken, maar de inschatting is dat er geen wildgroei aan aanbieders van of tools voor FloriPEFCR gaat ontstaan. Vooral sierteeltpartijen die al met milieuregistratie bezig zijn, zullen de FloriPEFCR gaan integreren in hun schema’s. „Dus er is en blijft een selecte groep aanbieders”, verwacht Raymond Scheepens, regiomanager bij MPS.
Investeren in de toekomst
Een footprintberekening ziet Oudheusden als een investering in de toekomst, zowel voor het eigen bedrijf als voor de sector. Het kennen van de eigen footprint is bovendien een goede businesscase die verdere verduurzaming stimuleert.
Neemt niet weg dat het uitvoeren van footprintberekeningen volgens Roline Broekema, onderzoeker Sustainability Assessment bij Wageningen Economic Research, een grote investering is. „FloriPEFCR is een technisch document, dat enkel door LCA-experts is toe te passen. Dat maakt dat de meeste bedrijven een consultant nodig zullen hebben om de footprint van hun producten uit te rekenen. Op de lange termijn is dat niet houdbaar, zeker niet wanneer het uitvoeren van footprintberekeningen verplicht wordt.”
Een abonnement op de Flori Footprint Tool Grower Portal is €2.375 per jaar. Hiermee kunnen onbeperkt footprintberekeningen en scenario’s voor het verkleinen van milieu-impact worden uitgevoerd. De kosten van de HortiFootprint Calculator voor een kweker liggen rond de €2000 tot €2.500 per jaar. Hiervoor krijgt hij of zij een volledig pakket, inclusief begeleiding bij het invullen van de gegevens, het bespreken van de resultaten en gebruikmaking van de scenariotool.
Keurmerk versus footprint
Doorgaans zeggen milieufootprints meer over de milieu-impact van bloemen en planten dan een milieukeurmerk, vinden Bac en Uitenbroek-Van Schie. Bestaande keurmerken zijn niet gebaseerd op een milieu-impactberekening en minder compleet. Zij verwachten dan ook dat een milieufootprint de standaard wordt ten opzichte van een milieukeurmerk.
Scheepens ziet een milieufootprint nu nog als een aanvulling op een milieukeurmerk. Oudheusden draait het graag om: „Een gedegen milieukeurmerk heeft een milieufootprint in zich. Immers, een milieukeurmerk heeft mogelijk nog andere kenmerken zoals biologische bestrijding, bij-vriendelijk etcetera, etcetera.”
Groene claims
Met FloriPEFCR heeft de sector een standaard om groene claims op waarde te kunnen schatten. „Het zou fantastisch zijn als onterechte claims hiermee kunnen worden voorkomen, maar zover zijn we nog niet. Door een brede implementatie van FloriPEFCR in de sector wordt de kans op onterechte groene claims hopelijk wel kleiner”, zegt Oudheusden. Wat helpt is dat EU-wetgeving in de maak is die voorschrijft dat, alleen via EU-rekenregels voor footprints, straks claims mogelijk zijn qua reductieprestatie en productclaims.
Groene claims blijven echter lastig volgens Bac. „We moeten ook nog leren de uitkomst te gaan interpreteren. Hoe weeg je verschillen tussen producten? Of moet je gaan wegen tussen bijvoorbeeld kwekers van een zelfde product onderling of import versus NL-product?”
De erkenning van FloriPEFCR geldt tot 2026, daarna volgt een update. Het ligt in de lijn der verwachting dat biodiversiteit dan onderdeel wordt van de analyse. In FloriPEFCR is ook het ’sociale’ aspect niet meegenomen. Niet uitgesloten is dat dit ook een impactcategorie wordt. <
